Samodzielność

Obszar ten jest zaprojektowany tak, aby pomóc dziecku w dążeniu do samodzielności. Małe dzieci uwielbiają uczyć się i od razu sprawdzać swoje umiejętności w działaniu.
??Praktyczne ćwiczenia zapewniają dzieciom wsparcie i dają szansę zdobywania umiejętności, które będą przydatne w dalszym życiu.
??Praktyczne ćwiczenia budują koncentrację, skupienie, koordynację ręka-oko, koordynację wzroku od lewej do prawej, od góry do dołu.
??Ćwiczenia te zapewniają również dziecku poczucie spełnienia i sukcesu.

W skład ćwiczeń praktycznych wchodzą m.in.: zamiatanie, dbanie o rośliny i zwierzęta, mycie, nalewanie, nakrywanie do stołu i przygotowanie posiłków. Opieka nad samym sobą jest częścią kształtowania i zdobywania życiowej niezależności. Mycie rąk, twarzy, ubieranie, i sprzątanie są częścią codziennej rutyny.
Pomoce do ćwiczeń praktycznego życia (ramki do zapinania, serwetki do składania, zestaw do przelewania wody, zestaw do czyszczenia metali, stanowisko do mycia rąk, przedmioty do pielęgnacji kwiatów, małe miotełki, ściereczki), odpowiadają one naturalnemu dążeniu dziecka do samodzielności i niezależności. Pozwalają na koordynację ruchów oraz doskonalenie ich poprzez powtarzanie ćwiczeń. Chodzi tutaj głównie o to by wykształcić u dziecka harmonijne ruchy i wyuczyć konkretnych umiejętności, które będą potrzebne w codziennym życiu. Na początku powtarzanie czynności nie ma ustalonego celu, dziecko ma się z tym po prostu dobrze czuć. Może kilkakrotnie przelewać wodę z jednego dzbanuszka do drugiego. Oczywiście z czasem dziecko zauważy celowość swych działań a gdy już wyćwiczy daną umiejętność to przeniesie ją do życia codziennego. Z jednej strony służą do ćwiczenia koordynacji i harmonizacji ruchów, z drugiej wyuczeniu pewnych umiejętności i przeniesieniu ich w życie. Gdy dziecko potrafi przelewać z jednego dzbanka do drugiego to z chęcią w domu naleje sobie kompot. Gdy zawiąże kokardkę na ramce to zmotywuje go to do samodzielnego wiązania butów. Ćwiczenia te mają głębszy sens, ponieważ uczą samodzielności, wytrwałości, wiary w siebie i we własne możliwości. Uczą szacunku do przedmiotów, ludzi i zwierząt. Prowadzą do kształtowania harmonijnej, zintegrowanej osobowości.
Do tej grupy należą również ćwiczenia ciszy. M. Montessori odkryła wielką moc ciszy. Nie oznacza to, że autorka wprowadziła całkowity zakaz hałasu czy rozmów podczas zajęć. Zaproponowała ona ćwiczenia, które miały na celu pomóc w koncentracji dziecka i je wyciszyć. Do takich ćwiczeń należy np. chodzenie po elipsie, ciche podchodzenie do rodzica/nauczyciela dziecka, które szeptem zostało wezwane. Istnieje wiele odmian tych ćwiczeń podstawowych. Ta grupa pomocy i lekcja ciszy pozwala na ćwiczenie zachowań społecznych. W dzisiejszych czasach dzieci są pobudzone i rozdrażnione a Maria Montessori proponuje metody wyciszające, relaksujące, które są połączone z ruchem i działaniem.

Ćwiczenia praktycznego życia to opis czynności należących do codziennego życia człowieka. Zalicza się do nich te czynności, które związane są z troską o samego siebie, o innych, o otoczenie, np.: upiększanie. Są to także te czynności, które wiążą się z pielęgnowaniem kontaktów społecznych, wpajaniem i stosowaniem form grzecznościowych wspierających kontakty w grupie. Do ćwiczeń praktycznego życia włącza się również ćwiczenia ruchu, tj.: chodzenie po linii i ćwiczenia ciszy.

Podział ćwiczeń praktycznego życia:

Przed przystąpieniem do ćwiczeń dnia codziennego powinna mieć miejsce prezentacja każdej czynności przez dorosłego . Powinna być ona przekazana metodą wykonania, jasno, bardzo dokładnie, powoli i z naciskiem na każdy ruch, by prowadzić do pewnego sukcesu, by dziecko później ćwicząc w kółko, mogło całkowicie daną czynność opanować. Ważne jest, by przedmioty, którymi posługują się dzieci w ramach ćwiczeń praktycznego życia były do nich dostosowane (do wielkości ręki, siły i zakresu możliwości) oraz by znajdowały się w zasięgu dziecka, tak, jak dotyczy to przygotowania całego otoczenia w systemie montessoriańskim.

Chcę Ci pokazać wartość i znaczenie tych ćwiczeń dla całego procesu wychowawczego i edukacyjnego. Jest to absolutna baza i podstawa i od tego powinniśmy zaczynać naszą przygodę z Montessori w domu jeśli już się na to decydujemy.

Znaczenie ćwiczeń praktycznego życia :
I. Znaczenie dla kontaktów społecznych:
?pomost między domem rodzinnym, a placówką oświatową (jeśli dziecko uczęszcza) ,
?pomoc w rozumieniu i opanowaniu czynności,
?aktywność dziecka – udział w świecie dorosłych,
?wprowadzenie w określony krąg kulturowy,
przystosowanie się – chłonny umysł.

II. Znaczenie dla kształtowania osobowości:
?rozwijanie samodzielności,
?rozwijanie woli – do podjęcia działania, motywacji, wytrwałości,
?umiejętność samokontroli – opanowania reakcji,
?rozwijanie zaufania i wiary we własne siły,
rozwój społeczny,
?rozwijanie poczucia bezpieczeństwa.

III. Znaczenie dla rozwoju procesów psychicznych:
?rozwój koncentracji, wytrwałości, uwagi,
rozwój myślenia,
?poszerzenie zasobu słownictwa i rozwój mowy.

IV. Znaczenie dla rozwoju ruchowego:
?rozwój dużej i małej motoryki,
?rozwój koordynacji i kontroli ruchowej,
?rozwój koordynacji wzrokowo – ruchowej,
?analiza ruchu.

V. Wszystkie ćwiczenia praktycznego życia są pośrednim przygotowaniem do następujących obszarów:
?Uogólnienie, celowo powiązane czynności:
radość działania,
?wolność wyboru czynności, miejsca, czasu,
?troskliwe obchodzenie się za materiałem.

?Rozwój zmysłowy – w czasie ćwiczeń pobudza się wszystkie zmysły.

?️Rozwój mowy.
Ćwiczenia wzbogacają słownictwo, pomagają opanować pojęcia, uporządkować wyrazy. Dzieci poznają pojęcia nadrzędne i podrzędne. Przebieg czynności jest uporządkowany, co wiąże się z wewnętrznym porządkiem i „uporządkowaniem” wypowiedzi. Porządek wyraża się poprzez czuwanie nad utrzymaniem prawidłowego kierunku – od lewej do prawej, utrzymaniem prawidłowej pozycji ciała, poprawnym trzymaniem ołówka, ćwiczeniem chwytu pęsetkowego i ograniczeniem miejsca powierzchni pracy.

?Kształtowanie pojęć matematycznych.
Ćwiczenia praktycznego życia są przygotowaniem do nauki pojęć matematycznych. Dzieci uczą się rozpoznawania powierzchni, nabywają umiejętności dokonywania podziału, przeliczają, poznają pojęcia, np.: „pełny, pusty”.

?Wychowanie kosmiczne.
Dzieci mają możliwość poznania właściwości różnorodnych materiałów, tj.: drewna, papieru, metalu. Poznają kulturę własnego kraju i innych krajów. Uczą się od ogółu do szczegółu.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń praktycznego życia powinna mieć miejsce prezentacja każdej czynności przez dorosłego. Powinna być ona przekazana najlepiej bez słów, jasno, bardzo dokładnie, powoli i z naciskiem na każdy ruch, by prowadzić do pewnego sukcesu, by dziecko później powtarzając ćwiczenie mogło całkowicie daną czynność opanować. Ważne jest, by przedmioty, którymi posługują się dzieci w ramach ćwiczeń praktycznego dnia były do nich dostosowane (do wielkości ręki, siły i zakresu możliwości) oraz by znajdowały się w zasięgu dziecka, tak, jak dotyczy to przygotowania całego otoczenia w systemie montessoriańskim.

Celem ćwiczeń praktycznego życia jest:
?zaspokojenie pędu dziecka do ruchu, pokierowanie nim,
?doprowadzenie do koordynacji ruchów,
?zintegrowanie osobowości,
?pobudzanie, koordynowanie, upiększanie i harmonizowanie cyklu działania,
?stopniowe uniezależnianie dziecka od dorosłych,
?podnoszenie pewności siebie oraz poczucia własnej wartości, rozwijanie poczucia odpowiedzialności,
?rozwijanie wewnętrznego porządku,
?kształtowanie właściwych postaw w życiu społecznym i kulturowym.

Głównym zamierzonym efektem ćwiczeń codziennego dnia jest doprowadzenie do stanu, w którym dziecko będzie zwracać uwagę na dokładność i kompletność działania, czyli zapanuje nad swoim ciałem.