Potrzeby i skłonności ludzkie

Potrzeby i skłonności ludzkie

Ludzie (i ogólnie zwierzęta) mają szereg fizycznych potrzeb: jedzenie, schronienie, ochronę/obronę… Ale istoty ludzkie, oprócz tych fizycznych potrzeb, mają także potrzeby duchowe, które nie są związane z przetrwaniem, ale z poszukiwaniem sensu w naszej egzystencji.

Ludzkie skłonności są tym, co kieruje nami w zaspokajaniu tych potrzeb. Ale jakie są dokładnie tendencje?

Skłonności można zdefiniować jako siłę napędową, która ma tendencję w określonym kierunku.

Tendencje ludzkie są wspólne dla wszystkich istot ludzkich, niezależnie od płci, rasy, kultury, czy czasu, w którym żyją.

Przejawiają się one przez całe nasze życie, ale w różny sposób na każdym poziomie rozwoju.

Znajomość ludzkich skłonności i umiejętność rozpoznawania ich przejawów u dzieci jest niezbędna, aby umieć towarzyszyć i nie utrudniać rozwoju istoty ludzkiej.

Maria Montessori mówiła o ludzkich skłonnościach, ale nigdy nie zadeklarowała ich dokładnej liczby.

Dlatego warto poznać te najważniejsze:

• poszukiwania

Poszukiwanie to skłonność do badania, poszukiwania, odkrywania i rozglądania się wokół nas. Wiąże się to z wykorzystaniem zmysłów i ruchem. Ta tendencja była niezbędna do przetrwania wczesnych ludzi. W miarę jak życie staje się coraz bardziej bezpieczne, nie przestajemy badać, ale robimy to poza zmysłami: badamy na poziomie filozoficznym, emocjonalnym, twórczym, artystycznym, duchowym.

Trend ten przejawia się bardzo wcześnie w życiu dziecka. Na początku obszary poszukiwania są ograniczone i silnie związane ze zmysłami. W miarę jak dziecko dojrzewa, jego horyzonty poszukiwań poszerzają się.

• manipulowanie

Ludzie muszą dotykać i manipulować swoim środowiskiem, aby je zrozumieć. To kolejny krok po eksploracji: gdy już znajdziemy coś interesującego, to naturalne, że chcemy to jakoś wykorzystać. Tak narodziło się pojęcie “narzędzi”.

• orientacja

Jest to zdolność do poznania naszej sytuacji w odniesieniu do naszego otoczenia, czy to fizycznego, emocjonalnego, intelektualnego czy społecznego. Orientacja daje nam poczucie bezpieczeństwa.

Tendencja ta jest również bardzo widoczna we wczesnym dzieciństwie, kiedy dziecko próbuje ustalić punkty odniesienia w nowym i dziwnym świecie.

• porządek

Porządek pozwala nam odnosić się do rzeczy i doświadczeń w zależności od ich funkcji, kolejności, cech… Porządek zewnętrzny jest niezbędny dla dziecka od urodzenia do 6. roku życia, ponieważ chłonie ono środowisko bezpośrednio w strukturę swojego mózgu. Po ustanowieniu tego wewnętrznego porządku, jesteśmy w stanie utrzymać porządek w naszym środowisku w bardziej elastyczny sposób i radzić sobie z nieporządkiem (nie staje się przy tym problemem).

• obserwacja

Obserwacja jest niezbędna do dokładnego zrozumienia naszego środowiska i podejmowania właściwych decyzji. Jest to kluczowy wymóg dla wszelkich eksperymentów i ma zasadnicze znaczenie dla badań naukowych.

Dzieci są niezwykle spostrzegawcze od urodzenia, chłonąc wszystkie szczegóły swojego otoczenia.

• abstrakcja / wyobraźnia

To cecha, która odróżnia nas od zwierząt. Potrafimy wizualizować wydarzenia, które jeszcze się nie wydarzyły; potrafimy czuć i wyrażać emocje, które nie są namacalne. Możemy wyobrazić sobie coś, co istnieje tylko w naszym umyśle, a następnie znaleźć sposób, aby to urzeczywistnić.

Tendencja ta zaczyna przejawiać się szczególnie od 6. roku życia, na tle rozwoju.

• koncentracja

Mamy zdolność do zatrzymania/skupienia naszej uwagi na czymś przez dłuższy czas, a tym samym możemy stać się odporni na rozpraszanie uwagi. To zatrzymanie uwagi jest pierwszym koniecznym warunkiem nauki.

• praca

Praca prowadzi do poczucia sprawstwa i buduje poczucie własnej wartości. Maria Montessori uważała, że poprzez pracę dziecko buduje swoje prawdziwe “ja”.

• powtórzenia

Dzieci mają wewnętrzną potrzebę powtarzania pewnych zadań w kółko. Kiedy dziecko powtarza pewną czynność, może osiągnąć dużą koncentrację. Prowadzi to nie tylko do opanowania zadania, ale także do większej zdolności koncentracji i poczucia spełnienia.

• dokładność

Aby uzyskać pomyślny wynik, konieczna jest pewna precyzja. Ludzie stworzyli tysiące technik i ruchów w trakcie swojej ewolucji, z których każda wymaga pewnej precyzji, aby uzyskać pożądany rezultat, czy jest to robienie ognia, robienie narzędzi, gra na instrumencie, pisanie…

• komunikacja

Istoty ludzkie zachwycają się przekazywaniem sobie nawzajem myśli, uczuć i informacji. Komunikacja obejmuje słowo pisane i mówione, dotyk, mimikę twarzy, gesty, sztukę, muzykę i taniec. Komunikacja jest ogniwem porozumienia między ludźmi, zarówno twarzą w twarz, jak i z pokolenia na pokolenie.

• kontrola błędów, która prowadzi do perfekcji

Ten trend łączy w sobie wszystkie inne. Dziecko bada swoje otoczenie i zwraca się do określonego materiału lub zadania, manipuluje materiałami, wyobraża sobie rezultat, który chce osiągnąć. Powtarza manipulacje szukając porządku i precyzji. Kontroluje swoje własne błędy, gdy zauważa niedoskonałości. Nadal pracuje, koncentruje się, walczy o “perfekcję”. Ważne jest, aby pamiętać, że ta idea doskonałości jest w umyśle dziecka, a nie jest czymś narzuconym przez rodzica czy nauczyciela. Dzieci doświadczają głębokiego poczucia satysfakcji i radości, kiedy mogą pracować, dopóki nie osiągną tego, co uważają za perfekcję.