Język i rozwój mowy w ujęciu Marii Montessori

Język i rozwój mowy w ujęciu Marii Montessori

Dziecko do 6 roku życia znajduje się w fazie intensywnego rozwoju mowy. Przede wszystkim mówienie do dziecka ma tu kluczową rolę w rozwoju mowy. Ma potrzebę słuchania oraz wypowiadania się. Poważne traktowanie wypowiedzi i uważne słuchanie utwierdzi dziecko w poczuciu bezpieczeństwa i chętniej opowie ono również o własnych potrzebach i troskach.

Podczas nauki czytania i pisania. Następuje przygotowanie pośrednie, jak przygotowanie ręki, ćwiczenie koordynacji ruchów, rozróżnianie figur w ćwiczeniach zmysłu wzroku. Od tego przechodzi się do specjalnych ćwiczeń w rozróżnianiu kształtu liter, pisania w liniaturze, układania prostych wyrazów z liter ruchomego alfabetu. Bezpośrednią naukę pisania rozpoczyna się w chwili wprowadzenia liter z szorstkiego papieru. Dziecko może sensorycznie rozpoznawać kształt liter pisanych i uczyć się sposobu kreślenia wodząc palcem po konturze z szorstkiego papieru naklejonym na sztywny kartonik. Dziecko zapoznaje się z literą zapamiętując ją zarówno wzrokowo, jak i motorycznie, a uczestnicząc w lekcji indywidualnej zapoznaje się z brzmieniem głoski, gdy nauczyciel wypowiada nazwę litery. Dziecko dokonuje kombinacji z literkami, uczy się je wyrażać i zaczyna czytać. Dodatkowo samogłoski są koloru czerwonego, a spółgłoski niebieskiego.

1. Ćwiczenia z zakresu mowy:

  • rozszerzają słownictwo dziecka,
  • wpływają na umiejętność klasyfikowania,
  • rozwijają komunikację u dziecka,
  • doskonalą sposób wyrażania się,
  • wpływają na lepsze rozumienie mowy, na rozróżnianie głosek.

M. Montessori dokonała następującego podziału etapów rozwoju językowego:

1. rozwój mowy „od 0 do 3,5” roku życia,
2. rozwój pisania „od 3,5 do 4,5” roku
3. rozwój czytania „od 4,5 do 5,5” roku życia – czytanie i przyjmowanie myśli innych,
4. język jako instrukcja abstrakcyjnego myślenia,
5. komunikacja (rozwój społeczny, przynależność do grupy, wymiana myśli),
6. faza możliwości od urodzenia do 6 roku życia:
        – nieświadoma – chłonny umysł, naturalne wchłanianie mowy do 1 roku życia od gaworzenia do krótkiej walki,
        – świadoma – świadome używanie i wzbogacanie języka od 2 roku życia ( 6 – cio latek zna już około 1000 słów, wykazuje ciekawość językową).

  Wstępne ćwiczenia w mowie:
– Mówienie do dziecka o tym wszystkim, co je otacza.
-Krótkie, proste piosenki, rymowanki, rytmiczne wierszyki.
-Zabawy paluszkowe, zabawy ruchowe -do wierszyków.

Mówienie jest bardzo ważne dla maluszków, to taki okres w ich życiu, w którym język jest dopiero opanowywany. Wkrótce okaże się, że maluch wejdzie w etap, w którym słownictwo, wcześniej uśpione, ponownie pojawi się w użyciu. Eksplozja mowy zaczyna się w wieku około 2 lat. Do tego czasu dziecko może powiedzieć więcej niż 100 słów ale rozumie znacznie więcej. Dzieci są w tym wieku zdolne również do budowania krótkich zdań. To ogromny postęp, gdyż pokazuje w jaki sposób dziecko zaczyna rozumieć, że znaczenie pochodzi od sposobu łączenia słów. Rozmowy między dziećmi w tym wieku są istotną częścią dnia. Wspólny język jest podstawą wspólnoty ludzkiej, umożliwia wymianę myśli i uczuć i dzięki temu wzajemne zrozumienie.   rozmowy z dzieckiem opowiadanie o ważnych momentach w życiu dziecka.
– Wystawy obrazów na ścianach i różnych przedmiotów na półkach, o których można opowiadać
– Zabawy instrumentami muzycznymi, ilustrowanie muzyki ruchem, słuchanie i śpiewanie piosenek
– Odwiedzanie miejsc związanych z kulturą
-kontakty z kulturą – teatrem, kinem, filharmonią,
-zwiedzanie zabytków,
-opowiadanie o podróżach, wakacjach – możecie do tego wykorzystać albumy ze zdjęciami.

– Czytanie książeczek z obrazkami (dobór właściwych książek dla dzieci), Pożądane cechy książeczki dla malucha:
#mały rozmiar
#twarde, mocne strony
#naturalne, piękne zdjęcia lub ilustracja (pięknie namalowana, realistycznie)
– kolejność wprowadzania książeczek: 
1. na jednej stronie jedno zdjęcie (bez tekstu)
2. na jednej stronie jedno zdjęcie + podpis
3. Na jednej stronie jedno zdjęcie + podpis i jedno, dwa zdania


Cechy, na które warto zwrócić uwagę podczas wyboru literatury dziecięcej (szczególnie do ok 5-6roku życia):
-Realizm postaci i ilustracji.
-Książki powinny porządkować i utrwalać wiedzę o otaczającym świecie (emocje, stosunki międzyludzkie, wszystko to, z czym spotyka się dziecko w codziennym życiu)
-Odróżnianie fikcji od rzeczywistości do umiejętność, która kształtuje się mniej więcej do 6 roku życia (nie pojawia się nagle w tym wieku, ale rozwija się razem z dzieckiem i niektóre dzieci potrzebują na ten proces 6 lat, a inne mniej lub trochę więcej) – jeśli zaczynasz stopniowo wprowadzać elementy baśniowe, fikcyjne, nierealne – to warto pamiętać o omówieniu z dzieckiem przeczytanej książki.

-Gromadzenie rzeczy, które dziecko może nazwać – można wykorzystać tu sposób pracy jak przy woreczkach stereognostycznych lub woreczkach/koszach tematycznych:
-tajemnicze woreczki (stereognostyczne) (ok 20x25cm)
-woreczek z przedmiotami znanymi dzieciom np.: łyżka, szczoteczka, guzik
-woreczek z przedmiotami skategoryzowanymi (woreczek tematyczny) np.: przedmioty związane z jedzeniem, myciem
-woreczek z parami takich samych przedmiotów.  
-Dopasowywanie realnych przedmiotów (miniatur, małych przedmiotów) do kart (np. auta, zwierzęta ) ok 14-16msca
-Wymyślanie historyjek, (nie hamowanie dziecka), układanie historyjek obrazkowych.
-Zabawa w teatr.
-Nauka na pamięć i recytacja zagadek i wierszy, rozwiązywanie zagadek.